Ewa: Joga hormonalna

Jak wiadomo nie od dziś joga jako system ma wpływ na wszystkie aspekty życia, poczynając od tych cielesnych aż po duchowe. Od strony fizycznej system ten traktuje człowieka jako całość. Podczas praktyki asan (postaw fizycznych ciała) jak i pranayam (technik oddechowych) ćwiczone są nie tylko mięśnie szkieletowe, ale również układ oddechowy, krwionośny, trawienny, nerwowy, wewnątrzwydzielniczy, moczowo-płciowy i wydalniczy [1]. Zadaniem tych ćwiczeń jest przynoszenie równowagi we wszystkich tych układach ludzkiego ciała. Harmonia i równowaga w jodze jest jednoznaczna z osiągnięciem zdrowia.

Bardzo istotną rolę w ciele człowieka pełni układ hormonalny. Jak pisze Gita S. Iyengar „…bardzo ważne w naszym ciele są gruczoły dokrewne. Są bezprzewodowymi gruczołami wydzielającymi hormony rozprowadzane po całym ciele. Od ich pracy zależy zdrowie fizyczne i psychiczne. Pewne asany stymulują te gruczoły, zapewniając ich prawidłowe funkcjonowanie, podczas gdy inne asany normalizują nadmierną aktywność gruczołów i utrzymują równowagę w organizmie”. [1]

Hormonalna joga Dinah Rodrigues – historia

Twórczyni jogi hormonalnej, brazylijka Dinah Rodrigues sama na własnym ciele przekonała się o dobroczynnym wpływie jogi na organizm. Od najmłodszych lat uczestniczyła w różnych formach aktywności fizycznej szukając czegoś odpowiedniego dla siebie. Aż w końcu, ponad 40 lat temu, z ciekawości wzięła udział w zajęciach Hatha Jogi. Zajęcia te były prowadzone przez pioniera jogi w Brazylii Celeste Castiho. Joga stała się przedmiotem zainteresowań i dalszych studiów Dinah. Uczestniczyła w wielu kongresach dotyczących jogi i poznawała wielu cenionych nauczycieli. W wielu krajach odwiedzała księgarnie i antykwariaty w poszukiwaniu książek dotyczących jogi. Praktykowała jogę już wiele lat kiedy podczas wizyty u ginekologa, w wieku 63 lat, usłyszała od swojego lekarza, że jest w świetnej kondycji. Stwierdziła, że to zasługa wieloletniej praktyki jogi. Zasugerowała, że może przygotować sekwencje ćwiczeń, które pomogą aktywować produkcję żeńskich hormonów. [2]

System jogi hormonalnej ma za zadanie:

• pomóc kobietom w reaktywacji produkcji hormonów
• pomaga również kobietom zajść w ciąże, 
• korzystny przy zespole policystycznego jajnika, 
• pomaga podczas klimakterium 
• jest polecany kobietom, które cierpią na negatywne skutki obniżenia poziomu hormonów.

Dobór ćwiczeń oparty na fizjologii ciała

Od 1992 roku Dinah studiowała kobiecą menopauzę. Na podstawie zdobytej wiedzy stworzyła technikę jogi hormonalnej, która miała za zadanie przeciwdziałanie negatywnym skutkom menopauzy u kobiet. Dobór asan oraz pranajam oparty był na fizjologii kobiecego ciała. Istotne jest jednak aby ćwiczenia te wykonywać bardzo mocno i dynamicznie, tylko wtedy przyniosą pożądane efekty. Wykonywane w sposób poprawny pozwolą na profilaktykę chorób związanych z niskim poziomem hormonów takich jak osteoporoza, potliwość czy problemy z układem krążenia. Joga hormonalna jest naturalną metodą przeciwdziałania negatywnym skutkom menopauzy. Jak twierdzi Dinah ten system ćwiczeń stanowi zdrową alternatywę dla hormonalnej terapii zastępczej. Metoda jest całkowicie naturalna i wykorzystuje tylko i wyłącznie ćwiczenia z jogi. Ponadto podnosi witalność, zapewnia dobry stan zdrowia oraz pozytywne nastawienie. 

Na czym polega joga hormonalna - asany, techniki oddechowe, bandhy

Joga hormonalna wykorzystuje techniki, których zadaniem jest reaktywacja przysadki, tarczycy, nadnerczy i jajników. Dynamiczne techniki jogi, jogi tybetańskiej oraz techniki oddechowe przynoszą pozytywne skutki w krótkim czasie. Wykonywanie pranayamy i asan masuje odpowiednie gruczoły, uaktywniając je. Aby zwiększyć to oddziaływanie wykorzystywane są również techniki jogi tybetańskiej oraz bandhy. 

Ważnym aspektem praktyki jogi hormonalnej jest również uporanie się z negatywnymi skutkami stresu. Stres bowiem jest odpowiedzialny za obniżenie produkcji estrogenu i progesteronu. Dinah proponuje aby dynamiczne praktyki uzupełnić praktyką jogi nidry – głębokim relaksem, który pomaga uporać się z negatywnymi skutkami stresu.

Joga na menopauzę to nie tylko asany

Fundamentalną rolę w utrzymaniu właściwej kondycji stanowi także dieta. Autorka jogi hormonalnej sugeruje spożywanie dużej ilości owoców, warzyw, słonecznika, warzyw strączkowych, nabiału, mleczka pszczelego i produktów zawierających fitohormony. Produkty te powinny być świeże (nie z puszki) bez kolorantów i konserwantów. Dinah zaleca umiarkowane spożywanie kawy, czarnej herbaty oraz alkoholu. Palenie jest całkowicie odradzane. [3]

Joga hormonalna powinna być traktowana jak terapia. Nie trzeba z nią jednak czekać do menopauzy, można ją z powodzeniem stosować 2-3 razy w tygodniu jako profilaktykę. Opóźni to proces przekwitania i złagodzi negatywne objawy z nim związane. W przypadku gdy dolegliwości już się pojawiły zaleca się praktykę codziennie przez 4 miesiące. Po upływie tego czasu – 2 razy w tygodniu. Terapię tą można również stosować w młodszym wieku w przypadkach nieregularnej miesiączki, PMS, zespołu policystycznego jajnika albo w trudnościach w zajściu w ciąże.

Pranajamy wykorzystywane w jodze hormonalnej

• Bhastrika – co oznacza miech. Tak jak miech pobudza płomień tak bhastrika pobudza energię.  Jest to szczególnie intensywna praktyka oddechowa podczas której aktywnie wdychamy i wydychamy powietrze. Zwiększa ona zawartość tlenu i obniża zawartość dwutlenku węgla w organizmie co stymuluję przemianę materii. Aktywność mięśni masuje, oczyszcza i wzmacnia narządy jamy brzusznej i ma pozytywny wpływ na układ pokarmowy. 

Przeciwwskazania do praktyki tej pranajamy to: wysokie ciśnienie krwi, choroby serca, przepuklina, wrzody żołądka, apopleksja, epilepsja, choroby siatkówki, jaskra lub skłonność do zawrotów głowy. Należy zachować też szczególną ostrożność w przypadku osób starszych, zalecana jest praktyka pod okiem doświadczonego nauczyciela [5].

• Ujjaji – oddech zwycięzcy, który pomaga w nauce kontrolowania oddechu poprzez wydłużanie poszczególnych jego faz. Mówi się, że pozwala również przezwyciężyć niepokój i stres. Oddech ten  charakteryzuje się szczególnym dźwiękiem, który porównywalny jest z szumem fali morskiej. Dźwięk ten powstaje poprzez delikatne zwężenie głośni przy wdechu i wydechu. Spowalnia to przepływ powietrza do płuc – co z kolei umożliwia lepszą kontrolę nad parametrami wdechów i wydechów (długością, głębokością). Ma właściwości uspakajające, wspiera trawienie i zdrowie górnych dróg oddechowych.

Przeciwwskazania: introwersja, depresja, głębokie traumy, zaburzenia tarczycy [5].

• Surya bhedana – surya oznacza słońce, co wskazuje na ciepły, energetyczny charakter tej pranajamy. Wdech następuje tu przez prawe nozdrze a wydech przez lewe. Ta technika oddechowa przygotowuje ciało do aktywności fizycznej. Mówi się, że pomaga przy ospałości, apatii a nawet we wspomaganiu leczenia depresji, „budzi nas i otwiera na doznania”.

Przeciwwskazania: choroby serca, pobudzenie, stany lękowe lub stres, epilepsja, nadczynność tarczycy, wrzody żołądka i przepuklina [5].

Jak zacząć praktykę jogi hormonalnej

Joga hormonalna jest dynamiczną formą praktyki, dobrze więc przed przystąpieniem do właściwych ćwiczeń wykonać rozgrzewkę. Mogą to być powitania słońca z klęku lub inna łagodna sekwencja. Praktykę wykonuje się w większości w pozycjach siedzących i leżących dlatego warto zaopatrzyć się w matę do ćwiczeń.  

Przed przystąpieniem do samodzielnej praktyki zalecałabym udanie się do wykwalifikowanego nauczyciela, który będzie w stanie na bieżąco korygować wykonywane ćwiczenia. W naszym studio jogi można to zrobić w każdy wtorek o 8:15. Dostępna jest także joga hormonalna online w formie transmisji. 

[1] Iyengar Gita, Joga doskonała dla kobiet,NOTUS Warszawa, str. 50.

[2] https://www.dinahrodrigues.com.br/dinahs-history z dnia 24.02.2020

[3] https://www.dinahrodrigues.com.br/what-is-hyt z dnia 24.02.2020

[5] dr Skuban Ralph, Pranajama uzdrawiająca moc oddechu, studio astropsychologii, Białystok, 2019